RIGA – een heel bijzondere reis

Een kleine, zeer fijne groep reisde eind augustus voor een week naar Riga. Zuster Diana Cermane had een zeer gevarieerd en veelzijdig programma voor ons samengesteld.

Elke dag begon met een door de Letse dansers liefdevol bereid ontbijt en een door Friedel en Saskia gecreëerde Einstimmung.

Daarna was het tijd om Riga en Letland te verkennen. Natuur, cultuur en concerten, tastbare geschiedenis en actuele politiek, maar vooral samen dansen en feesten met Diana’s groepen lieten een diepe indruk en blijvende herinneringen achter.

Een grote dank aan zuster Diana en iedereen die deze bijzondere ervaring mogelijk heeft gemaakt.

Angela van der Kamp

Indrukken van de reis (foto’s)

Feedback van enkele Letse dansers

Inta:

De mooiste ervaring was de kennismaking met Friedel. Ik werd verwelkomd als een lang verloren vriend, als een dochter die thuiskomt. Toen ik met de Duitse groep danste, voelde ik onmiddellijk een wederzijdse openheid en verbondenheid. Dans verbindt ons, we zijn hier en nu samen. En het maakt niet uit waar we vandaan komen of welke taal we spreken. Een absoluut onbaatzuchtig geven, waarbij ieder van ons het belangrijkste – onszelf – met diepe, oprechte vreugde deelde.

Ruta:

Ik had een geweldig gevoel – alsof ik voor het eerst vrienden ontmoette. Vanaf het eerste moment voel je je zo verbonden met hen allemaal, alsof ze je naaste familie of oude vrienden zijn. Het gevoel van verbondenheid, zelfs tot tranen toe, was nog sterker tijdens het samen dansen.

Ik heb me nog nooit zo gelukkig, opgetogen en blij gevoeld als tijdens onze week samen dansen.

Mijn hoogste moment van geluk – onze dans samen met Friedel in de Witte Zaal van het Rundāle Paleis.

Anda M.:

Mijn beste ervaring met de Duitse gasten was het samen zingen en dansen op donderdagavond op de klanken van de Kokle.

Aija:

Ze waren persoonlijk inspirerend, verrijkend en werden gekenmerkt door wederzijdse vriendschap.

Diana S.:

Ik vond het geweldig dat we allemaal de liefde voor dansen deelden!!! We werden niet gescheiden door nationaliteit, taal of verschillende opvattingen over het leven!!!! We werden verenigd door respect voor muziek- en danschoreografen! De harmonieuze dans van Friedel en Saskia samen raakte ons zeer! En de speciale zielsverwant met Barbara!!!

Andra:

Ik was vooral onder de indruk van de fantastische samenwerking tussen Friedel en Saskia, als moeder en dochter, en de fascinerende wijsheid, warmte en tegelijkertijd goede en sprankelende humor van Friedel, en Saskia als geweldige opvolgster! Het is een prachtige samenwerking wanneer iedereen zijn plaats kent en er een gevoel van respect en liefde is.

Laila:

Een ontmoeting met Friedel en Saskia – een blijvende schat! Hoe is het mogelijk dat Friedel kan dansen met woorden en Saskia kan bewegen als een vogel in de lucht?

Am Palmsonntagswochenende traf sich im Religionspädagogischen Zentrum in Heilsbronn ein wunderbarer Kreis von mit wenigen Ausnahmen am Institut ausgebildeten Tänzerinnen zum Workshop «Tanzend  auferstehen» . Friedel und Saskia nahmen uns in den Einheiten und durch ihre Tänze mit auf die Reise entlang der Historie vom Einzug Jesu in Jerusalem mit Halleluja und Lobgesang durch das finstere Tal des schmerz- und leidvollen Karwoche-Geschehens bis hin zur Auferstehung an Ostern.

Immer wieder neu erlebten wir diese Bewegung, diesen Weg durch die Tiefe dem Osterjubel entgegen. Ebenfalls präsent war das Thema Garten im Sinne von Blaise Pascal: «In einem Garten ging die Welt verloren – in einem Garten wurde sie erlöst.» Ganz wichtig war und ist Friedel stets unser eigener Bezug zu den Themen. Ich selbst erfuhr dabei, wie die vergangenen zwei Pandemiejahre und auch der Krieg meine Haltung, mein Verhältnis zu Krisen verändert haben und welchen Einfluss die Bilder haben, mit welchen wir unsere Seele nähren.

Deshalb war in diesen Tagen der Fokus besonders auf das Frühlingshafte, Erhebende und Auferstehungsleichte gerichtet. Gestärkt an Leib und Seele und mit Zuversicht trugen wir am Sonntagmittag das in der Gemeinschaft kraftvoll Erlebte hinaus in die Welt – im Herzen die Worte von Silja Walter: «Tanzen heißt auferstehen».

Marianne Baumann

Estratto da un articolo della rivista festiva “Dir zur Feier” sull’80° compleanno di Friedel, da Valentina Plano, Genova – italiano / tedesco

Ho conosciuto Friedel Kloke a Findhorn nel 2008 in occasione del Festival Internazionale di danza e a quel tempo non sapevo ancora che avrei continuato a danzare con lei senza spostarmi dall’Italia perché pochi anni fa con la collaborazione di Cornelia Betz è stato creato un corso di formazione proprio in Italia e in particolare a Genova dove vivo.

Coincidenza? Sincronicità direi. Quando il nostro percorso evolutivo richiede una particolare svolta, l’Universo cospira per realizzarlo!

Sono stati anni intensi e molto belli. Dal 2013 al 2017 Friedel è venuta a Genova per 4 volte e ci ha insegnato i sui grandi cicli: “Pace”, “Engelwirken – L’Agire degli Angeli” e “Traumlied – Il sogno di Olaf”.

Danzando le sue speciali coreografie si partecipa di una gestualità simbolica che diventa una via di accesso alla nostra parte più intima. La musica molto coinvolgente sostiene l’emozione che si crea muovendosi lungo schemi che sembrano evocare una geometria sacra di potente guarigione.

Nella formazione con Cornelia Betz ho imparato a conoscere ad affinare il mio modo di eseguire una danza cercando la purezza del gesto che nelle danze di Friedel è molto vicino alla danza classica. Sono sempre stata attratta dalla danza classica fin da bambina ma vivendo in provincia negli anni ’60 ho potuto frequentare solo la prima classe e l’anelito di questa passione era rimasto frustrato in me.

Moltissime coreografie di Friedel sono ricche di gestualità che può essere eseguita sulla musica anche indipendentemente dai passi di danza e tali gesti ricchi di significato simbolico, permettono di esprimere con il corpo la nostra preghiera, evidenziando bellezza ed armonia che nutrendo il corpo, arrivano alla nostra anima.

Nel maggio 2018 abbiamo fatto insieme a Friedel, un viaggio in Sicilia. Alloggiavamo in un convento nel mezzo del centro storico di Palermo e iniziavamo le giornate in cerchio nel chiostro. Durante l’attunement il cielo azzurro che si apriva sopra di noi contribuiva ad aprire anche i nostri cuori.

Sempre a Palermo nel parco davanti alla Cattedrale, abbiamo incontrato un gruppo di musicisti di strada. Ascoltando una tarantella Friedel si è avvicinata con passi di danza e all’improvviso tutto il gruppo danzava!

Più tardi Cornelia ha invitato gli stessi musicisti ad allietare la nostra serata nel chiostro Normanno – la musica popolare siciliana era molto coinvolgente e ci ha fatto danzare.

Prima dell’interruzione del Covid-19 il nostro gruppo si riuniva settimanalmente nella sala Lutero di Genova condividendo con chiunque volesse partecipare, i meravigliosi mandala che emergono dalle sue coreografie.

Nell’ultimo periodo, per rispettare il distanziamento, ho ideato un progetto “la meditazione del gesto” che prevede di utilizzare sulla musica stando fermi sul posto, la ricca gestualità della danze di Friedel come meditazione, anche separatamente dai passi di danza.

Io penso che il benessere psico-fisico ottenuto con la danza, mantenga alto l’umore consentendo di vivere meglio il quotidiano, in attesa di un nuovo incontro nel cerchio e la gioia di danzare.

Voglio concludere con una frase di Albert Einstein:

Esseri umani, piante o polvere cosmica:

tutti danziamo su una melodia misteriosa intonata nello spazio da un musicista invisibile.

Valentina Plano, Genova

Traduzione olandese / Nederlandse vertaling als PDF